Tumorcellen kunnen zich vanuit een borsttumor verspreiden via lymfebanen naar lymfeklieren, meestal thv de oksel. Deze verspreiding verloopt gestructureerd en volgens een vast patroon. Indien de eerste lymfeklier (de 'sentinel node') niet door tumorcellen is aangetast zullen ook de overige lymfeklieren niet aangetast zijn. Door lymfeklier(en) te verwijderen, kan er onderzocht worden of er kankercellen in aanwezig zijn. Het wegnemen van de lymfeklieren geeft ons dus informatie over de verspreiding van de tumor, bepaalt mee de nabehandeling en ook de prognose.      


Wat is een schildwachtklier (SWK)?   
Dit is de eerste lymfeklier die aangetast is indien er een aantasting van de lymfeklieren zou zijn. Een ander woord hiervoor is poortwachterklier of sentinel node. De plaats van de tumor in de borst bepaald welke lymfeklier als eerste lymfevocht uit het tumorgebied ontvangt. Meestal bevindt deze zich in de oksel, uitzonderlijk ook langsheen het borstbeen.   


Wat is een schildwachtklierprocedure ? 
De schildwachtklierprocedure is een operatie waarbij de SWK wordt opgezocht en verwijderd.  Deze ingreep wordt gecombineerd uitgevoerd met de wegname van de borstkanker (borstsparend of amputatie).  
 

Hoe schildwachtklier opsporen ?
1.  inspuiting van kleine hoeveelheid radioactieve vloeistof thv de borsttumor. Via de lymfebanen komt de vloeistof dan terecht in de SWK. Enkele uren later wordt dan een lymfescan uitgevoerd welke niet alleen de exacte lokatie van de SWK aantoont thv de oksel maar ook duidelijk maakt of er nog een tweede of derde SWK aanwezig zou zijn. Hierna volgt dan de operatie. Mbv een probe die straling meet (een soort van mini-Geigerteller) kan dan de SWK opgespoord en verwijderd worden.  

2. inspuiting met indocyaangroen (ICG). ICG is enkel onder infrarood zichtbaar, niet bij daglicht. Deze vloeistof wordt eveneens thv de borsttumor ingespoten, enkele minuten voor de start van de operatie. Deze vloeistof komt ook via de lymfebanen in de SWK terecht. Mbv een infraroodcamera (je kunt het vergelijken met een nachtkijker) licht de SWK op en kan deze verwijderd worden.      

Beide technieken zijn evenwaardig.

Ik maak geen gebruik meer van een blauwe kleurstof omdat dit een blijvende blauwe verkleuring/tatoeage van de borst veroorzaakt.  


Pathologisch onderzoek  
De patholoog onderzoekt de schildwachtklier onder de microscoop. Na 20 minuten is bekend of er kankercellen in de SWK aanwezig zijn.
Indien er geen tumorcellen in de SWK aanwezig zijn: de overige lymfeklieren zullen ook niet aangetast zijn en de operatie eindigt hier.
Indien er wél tumorcellen in de SWK aanwezig zijn: in principe volgt dan een volledige wegname van alle lymfeklieren thv de oksel. Er is een evolutie om bij geselecteerde patiënten met een beperkte aantasting van de SWK GEEN volledige okselklierwegname uit te voeren.

 
Gevolgen lymfeklieruitruiming thv de oksel
Omdat het lymfevocht vanuit de arm minder goed afgevoerd kan worden, kan er vocht ophopen : er onstaat lymfoedeem. Je kan het vergelijken met het effect van een stuwdam: het water botst tegen de muur en ervoor hoopt zich water op.


Lymfoedeem te vermijden ?  
Om het risico op lymfoedeem (‘dikke arm’) te vermijden voer ik, tijdens de ingreep voor borstkanker, een preventieve microchirurgische lymfoveneuze derivatie thv de oksel uit waarbij een verbinding gemaakt wordt tussen één of meerdere lymfebanen drainerend vanuit de oksel met een ader zodat het lymfevocht ongestoord vanuit de arm kan draineren naar de bloedcirculatie. Hierdoor vermindert het risico op een dikke arm van 30% naar 10%.
Na een SWK heb ik nog nooit lymfoedeem vastgesteld en is een preventieve microchirurgische ingreep niet nodig.